VELİ MEKTUBU 1:
Değerli anne babalar,
Saygı, üzerinde uzun uzun konuşulmayı hak eden önemli bir kavramdır. Saygı, sevgi ağacının köküdür. Saygının olmadığı ortamda sevgi yeşeremez.
Saygılı çocuklar, kendilerine saygı duyularak yetiştirilen çocuklardır. Sevgi de, saygı da, kişinin değerlilik bilinci ile doğru orantılıdır. Öz saygının temelinde kişinin değerli olduğuna inanması yatar.
Öz saygısı düşük olanın insana başkaları da saygı duymazlar. Biz kendimize saygı duyduğumuz oranda başkaları bize saygı duyar. Yaptığı işlere değer vermeyenin insanın işlerine başkaları da değer vermez. Ancak öz saygısı yüksek insan başkalarını da sevip sayabilir. Çünkü o kendini sevip saymayı başarmıştır. Kişinin kendine saygı duyması olgunluk ister. Öz saygı yükseldikçe olgunluk seviyesi artar. Olgunluğun yaşla ilgisi yoktur. Bir bilinç durumudur.
Kişi başkalarına ne kadar saygı gösterdiğini görmek için çevresinden ne kadar saygı gördüğüne bakabilir. Kendine ne kadar saygı gösterdiğini anlamak için de yine başkalarına gösterdiği saygıya bakabilir. Çünkü başkalarına gösterdiğimiz saygı ancak kendimize duyduğumuz saygı kadardır.
Değersizlik inancı ise kişinin hayattaki en büyük düşmanı, mücadele etmemiz gereken en güçlü zarar verici duygudur. İnsanların pek çoğu değersizlik inancı taşırlar. Değersizlik inancının ve bunun sonucu olarak öz saygı eksikliğinin insanın hayatına çok fazla olumsuz etkisi olur.
Çocuğunuzun başkalarına saygısız davrandığından şikayetçiyseniz başkalarına saygılı davranmayan çocukların genellikle özsaygılarının oldukça düşük olduğunu bilmenizde fayda var. Sağlıklı bir kişiliğin ilk şartı olan özsaygı , bireyin toplum içinde önemli ve başarılı bir yer edinmesine yardımcı olur; çevresi ile girdiği iletişimde daha etkili ve kendine güvenli olmasını sağlar. İnsan ancak özsaygıyı kazandığında hayatı düzene girer. Öz saygı huzurlu bir hayatın olmazsa olmazıdır. Zihinsel, duygusal, fiziksel ve ruhsal sağlığın temelidir. Öz saygı olmadan huzurlu, doyumlu ve üretken bir yaşam sürmek mümkün değildir.
Özsaygı düzeyi yüksek olan çocuklar okul hayatlarında başarılı, kendilerine güvenli, aktif ve girişimcidirler. Yeni şeyler öğrenmeye ve denemeye isteklidirler.
Çocuğun saygısızca davranışlarını daha küçük diyerek görmezlikten gelmemek gerekir. Saygı eğitimi çocuk büyüdüğünde değil, anne karnında başlar. Hamile anneye saygı göstermek ve destek olmak, karnındaki bebeğe saygılı olmak anlamına gelir. Saygı yer yaşta saygıdır. Ancak çocuğun hangi davranışının saygısızlık anlamına geldiğine doğru karar vermek te önemlidir. Bize saygısızlık gibi gelen şey çocuğunun yaşının icabı da olabilir. Çok titiz davranıp, çocuğa hemen saygısız etiketi yapıştırmamak gerekir. Bazen de ergenlik döneminde gencin özgürleşme , yetişkin bir birey olma ihtiyacından kaynaklanan davranışları, anne babalar tarafından saygısızlık olarak tanımlanabilir. Ancak ergenin amacı saygısızlık yapmak değil, büyüdüğünü ispatlamak olabilir ve bu da kendisi için gerekli ve faydalıdır. Anne baba gelişim süreçleri hakkında bilgi sahibi olursa hangi davranışın normal, hangi davranışın saygısızlık olduğunu daha doğru ayırd etme imkanına sahip olur. Ergenlik çağına gelmiş çocuğa biraz daha saygılı davranmak fayda olabilir. Çocuk küçüklüğünden itibaren saygı ile büyütülürse ergenlikte davranış değişikliğine gerek kalmaz. Ancak bu konuda açık varsa ergenlik çağı bunu kapatmak için iyi bir fırsattır.
Aile içindeki bireylerin birbirlerine karşı saygılı davranışları, nazik konuşmaları ne kadar çok olursa, çocuğun saygılı olma olasılığı da o kadar artar. Ayrıca çocuk saygı kurallarını korktuğu için veya baskıyla değil, öyle gördüğü ve öyle olmasına inandığı için uygulamalıdır. Saygılı davranışların altında yatan gerekçeleri çocuğumuza anlatmaya çalışalım.Arabada emniyet kemerini herhangi bi şeyden korktuğu için değil, kendine duyduğu saygıdan dolayı takması, sağlığına dikkat etmesi, tabiata duyduğu saygıdan dolayı çevre temizliğine dikkat etmesi, binbir uğraşla sofraya gelen ekmeği bu çabaya duyulan saygıdan dolayı ziyan etmemesi gerektiğini, yine saygıdan dolayı insanlarla yumuşak ses tonuyla konuşması gerektiğini vb. Bilmelidir.
Saygılı olmak bir yönü ile de başkalarının hislerine karşı duyarlı olmak demektir. Selam vermek, teşekkür ederim, lütfen, hayırlı günler, günaydın gibi kelimelere hayatımızda bolca yer vermek bu duyarlılığın bir sonucudur ve saygı ifadeleridir. Çocuğunuz konuşmaya başlar başlamaz bu kelimeleri kullanmaya alıştırırsanız, saygı kelimelerini hayatına dahil etmesi kolaylaşacaktır.
Çocuklarımızın bizim bir parçamız ya da uzantımız değil, güzel muhafaza etmemiz için bizlere emanet edilmiş özgün bireyler olduğunu kabul etmemiz onlara saygılı davranma hususunda bize farkındalık kazandıracaktır. Bu konuda bakış açımızın nasıl olması gerektiğini Halil Cibran’ın aşağıdaki şiiri ne de güzel açıklıyor:
Çocuklarınız sizin çocuklarınız değil,
Yaşam’ın kendisini özleyişinin kız ve erkek evlatlarıdır.
Sizin aracılığınızla dünyaya geldiler;
ama,sizden gelmediler.
Yanınızda olmalarına karşın,
sizin malınız değil onlar.
Onlara sevginizi verebilir
oysa düşüncelerinizi veremezsiniz;
çünkü,kendi düşünceleri var.
Eviniz onların bedenlerine barınak olabilir,
ama ruhlarının barınağı olamaz;
çünkü onların ruhları yarının evinde yaşar,
ve siz bu evlere konuk olmazsınız,
düşlerinizde bile.
Onlar gibi olmak için büyük çaba harcayabilirsiniz
ama onların sizin gibi olmasını istemeyin;
çünkü yaşam ne geriye gider
ne de oyalanır dünün olaylarıyla.
Bu dünyada en fazla çocuklarımız bizden saygı görmeyi hak ediyor diye düşünüyoruz. Siz ne dersiniz?
VELİ MEKTUBU 2:
- MADDEDE SAYGI EĞİTİMİ
- Çocuğunuz her insanın değerli olduğunu ve saygıyı hak ettiğini bilmeli, sizin küçük büyük her insana saygıyla yaklaştığınıza şahit olmalıdır. Sadece insanlar değil, tüm hayvanlar ve bitkiler, tüm evren saygı alanına girmelidir. Onlara saygılı insanlar olarak yetişmelerinin kendi gelecekleri için ne kadar önemli ve gerekli olduğunu, evlilik ve işhayatlarının başarısını ve mutluluğunu belirleyecek çok önemli bir değer olduğunu vurgulayın.
- Kibar olun. Kaba kelimeler, yumuşak olmayan ses tonu kullanmayın. Lütfen ve teşekkür ederim saygının en güzel belirtisi, evdeki huzuru artıran en önemli kelimelerdendir. Bu kelimeler yeni konuşmaya başlayan çocuğunuzun ilk öğrendiği kelimelerden olsun . Fikirlerine değer verin. Onları dikkatle dinleyin. Ne kadar saçma gelirse gelsin asla hiç bir fikrine gülmeyin. Özel hayatına saygı göstererek başkalarının özel hayatına saygı duymasını öğretin.
- Taç giyen baş akıllanır. Çocuğunuza asil bir insan gibi davranırsanız kendin öyle görecek ve öyle davranacaktır. Fikrini sorun, sözünü kesmeden dikkatle dinleyin, odasına kapısını çalarak girin.
- Saygı samimiyete engel olmaz. Samimi olun ama laubali olmayın. Laubalilik saygıyı azaltır ve ilişkileri yıpratır. Çocuklarınızla samimi olmak adına size saygısızca davranmalarına fırsat vermeyin. Anne babasına saygı duymayan insanın, başkalarına gösterdiği saygıdan hayır gelmeyeceğini anlatın.
- DİKKAT: Çocuklarınıza farklılıkların bir ayırım nedeni değil, bir zenginlik kaynağı olduğunu öğretin. Farklılıklar zenginliktir ve bizden ne kadar farklı olursa olsun tüm insanlar saygıyı hak eder. Onun sizin zevkinize uymayan seçimlerine saygı göstererek farklılıklara, zevklere, seçimlere saygı duyması konusunda örnek olun.
- Saygılı davranışlar içeren gazete haberlerini, yaşanmış hayat hikayelerini, öyküleri birbirinize anlatın ve oradaki saygı içeren davranışları bulun. O davranışı kendi hayatınıza nasıl aktarabileceğinizi konuşun
- Kendilerine saygılı bir şekilde davranılmayan çocuklar bu davranışların intikamını anne babalarına saygısızca davranarak alabilrler. O yüzden çocuğa büyüdükten sonra değil, doğumundan itibaren saygılı davranmalıdır. Arkadaşlarının yanında rencide edilençocuk ergenlik çağına geldiğinde aynı şeyi anne babasına yapabilir.
- Eleştirmeyin, takdir edin. Eleştiriler hiç bir şey öğretmez. Yanlış yaptığı için suçlamayın. Doğru olanı öğretin. Eleştirileriniz uygun bir ses tonu ile, kişiliğine değil, davranışlarına yönelik olursa çocuğun bu eleştiriden dolayı kendisine saygısı azalmaz ve eleştiri amacına ulaşarak eğitici olur. Çocuğumuz sadece iyi, güzel şeyler yaptığında değil, yanlış şeyler yaptığında da yanında olacağınızı bilmelidir.
- Özellikle 0-2 yaş arasında çocuğa özel zaman ayırmak, kendini değerli hissetmesi açısından çok gereklidir. Hiç bir şey birlikte geçirilen bu zamanın yerini tutmaz. 0-6 yaş arasında da birebir birlikte olunan vakit ayırmak, ayrılan bu vakitte dikkati çocuğa vermek, onu dinlemek, gözlerine bakarak konuşmak öz saygı gelişimi açısından çok faydalıdır. Ancak aşırı değer vermek te dengeyi bozup çocuğun şımarık ve sorumsuz olmasına yol açabilir. Bunu da bilelim
- Anne baba arasındaki saygısız tutumlar çocuğun onlara karşı saygısını azaltır. Çocuklarımızın yanında davranışlarımıza daha fazla dikkat edelim.
ÖZ SAYGI OLUMLAMALARI
Öz saygımızı artırmak için aşağıdaki olumlamaları 21 gün boyunca sabah akşam, 21 günden sonra da istediğimiz zamanlarda okuyalım. İçlerinden en beğendiğimiz 2-3 cümleyi ezberleyip daha sık tekrar edebiliriz.
Ben dehayım.
Ben kocaman bir evrenim.
Düşündüğümden, hayal edebildiğimden çok daha büyük ve değerliyim.
Yaradan beni seviyor.
Değerimi beni yaratan Rabbimden alıyorum.
Yaradanın sevgisiyle korunuyorum ve güven duyuyorum.
Sevmeseydi, değer vermeseydi beni yaratmayacağını biliyorum.
O’nun yarattığı her şeyin değerli olduğunu inanıyorum.
Her insanın saygıyı hak ettiğini biliyorum.
Tüm insanlara saygımı veriyorum.
Dünyaya sevgimi cömertçe sunuyorum.
Kendime saygı duyuyorum ve bunu etrafıma yayıyorum.
Kendimi özgürce ifade etmekten mutluyum.
İnsanlarla iletişimim mükemmel.
Kendime inanıyor ve ben olduğum için gurur duyuyorum.
Yaptığım işlere değer veriyorum. Başkalarının da benim yaptığım işlere değer verdiğini görüyorum.
Olduğum gibi davranmak benim en büyük gücüm. Kendimi bu halimle seviyor ve onaylıyorum.
Gücümü ve bana verilen kaynakları akıllıca kullanıyorum.
Daha iyiye doğru değişiyor ve dönüşüyorum.
Sevilen ve saygı duyulan biri olmak bana keyif veriyor. .
Duygularım kontrolüm altında.
Her zaman sakin bir ses tonu ve duruşa sahibim.
Her gün her bakımdan daha iyi oluyorum.
Hedeflerime ulaşmak için yapmam gerekenleri severek isteyerek yapıyorum.
Her zaman her konuda yapabileceğimin en iyisini yapıyorum.
Saygılı bir insan olmaktan mutluluk duyuyorum. Kendimi sevgiyle destekliyor ve kararlarımı rahatça uyguluyorum.
Nevin Soysal Aydın
